Özet Tarihçe:
1-) Yazılı Tarih Öncesi :
Yoğun araştırmalara rağmen,Tarih öncesi yerleşmeleri aydınlatacak her hangi bir kaynak bulunamamıştır.
2-)Yazılı Tarih :
MÖ. 2000 başlarında Pazar ve yöresinde Hayvancılık ve tarımla geçinen bir takım topluluklar yaşıyordu.MÖ. 1900 ve 1200 Tarihleri arasında Atina'nın /Pazar) Hititlerinetkisi altında kaldığı sanılmaktadır. İ.Ö.VIII.yüzyılda Miletos'lu denizciler Pazar yeri adı verilen yerleşimlerden birini de bu yöre de kurmuşlardır.Aynı yüzyıllarda Medler yöreyi ellerine geçirmişlerdir. Bir süre yöre Med'lerin yerine Perslerin eline geçmiştir. İ.Ö.1950 deAtina'da (Pazar) Pontus krallığı hakimiyeti görülür.İ.Ö 66 da Roma İmparatorluğunun kontrolü altına giren Atina'nın Roma İmparatorluğunun İ.S 395 de ikiye ayrılmasından sonra Bizans egemenliğine geçer.
Malazgirt savaşı sonrası Melik şah'ın Rize'ye kadar geldiğini Prof. Dr. İbrahim Kafes oğlu "Melik şah" adlı kitabında belirtir.
1204 de Atina (Pazar)Trabzon Rum İmparatorluğunun hakimiyetine geçer.
Türk hakimiyetine geçişi 1461 de Fatih'in Trabzon'u fethi ile gerçekleşir. 1571'deKafkas kavimlerinden dolayı Abaza korsanlarınca Atina'nın (Pazar) basılıp yağmalanması da Tarihi bir vakadır.
Osmanlı döneminde 1877'ye kadar Batum sancağına bağlı bir yerleşim yeri olarak görürken 1877-1878 Osmanlı Rus savaşından sonra Batum Ruslara bırakılınca 1878'de kurulan Lazistan sancağının (Merkez Rize) önde gelen kazası da Atina olur.
I.Dünya savaşında 5 Mart 1915'de Atina (Pazar)Rus işgaline uğrar.
10 Mart 1918 de Rus işgalinden kurtulur ve 1928 de Atina, Pazar adını alır.
2 Ocak 1936 ya kadar Çoruh iline bağlı olan Pazar'ın Çoruh ilinin kaldırılmasından sonra kurulan Rize İlinin tek İlçesi Pazar'dır
1 Mart 1953'de Pazar'a bağlı Ardeşen Bucağı İlçe olur.
3.3.11.2.Coğrafi Durumu:
Pazar,Doğu Karadeniz'de Rize'nin ilçelerinden biridir.Deniz seviyesinden 10 metreyüksek te Artvin-Rize Devlet yolu üzerinde Doğu-Batı yönünde kurulmuştur.Doğusunda:Ardeşen Batısında:Çayeli Güneyinde:Çamlıhemşin ile Hemşin Kuzeyinde ise Karadeniz yer alır. Pazar-Ardeşen arasındaki çok dar kıyı düzlüğü ve dar Pazar deresi vadi tabanı dışında ilçe tamamıyla dağlıktır.İlçe harita üzerinde tabanı deniz kıyısında olan bir üçgene benzer.Bu üçgen deniz kıyısında 21 km kuzey-güney yönünde ise 35 kmuzunluktadır.
3.3.11.3.Ekonomik Durum :
İlçe ekonomisinde en büyük payı çay alır.Bunun yanında balıkçılık ticaret,sanayi,bankacılık ve tarımda ekonomik kaynak yaratıcı işler olarak yapılmaktadır.Çayın halkın geçiminde bu kadar önemli olması yöredeki az kireçli toprağın bu bitki için ideal olmasından kaynaklanmaktadır.
Ziraat
Bağ-Bahçe Ziraatı :
Kıyıda oldukça verimli olan toprak iç kesimlere gidildikçe bu özelliği kaybeder.yağışın bol,arazinin ise % 80-90 engebeli oluşu yüzünden ekonomik değerde tarım ürünleri yetiştiriciliğin yapılamadığı ilçede 5100çiftçi ailesi vardır.Tarım kesiminin uğraş konularına göre dağılımı ise şöyledir:
Çay Tarımı............................................................................:% 65
Hayvancılık...........................................................................: % 20
Tarla Ziraatı...........................................................................% 8
Tütüncülük.............................................................................:% 4
Bağ-Bahçe Ziraatı.................................................................% 3
İlçe ekonomisinde en büyük payı çayın alması yüzünden tarla ziraatı ve bağ-bahçecilik çok küçük alanlarda,aile ihtiyacının karşılanma ihtiyacına yönelik yapılmaktadır.Cumhuriyetin ilk dönemlerinde ilçede büyük alan kaplayan mandalina ve portakal bahçeleri ile elmalık günümüzde çok azalmıştır.1939 yılında ürünlerinin değerlendirilmesi için kurulan elma kurutma ve konserve fabrikası da ha sonra çayın devreye girmesiyle ekonomik olarak devreden çıkmıştır.10-15 yıl gibi uzun sürede meyve vermeye başlayan ve şeker oranının düşük olma özelliğine sahip bulunan Laz elma (Demir elma)gibi" İzebella" adı ile anılan kokulu siyah üzümler iklim şartları yüzünden zamanında olgunlaşamamaktadır.
Günümüzde bağcılık çaylık alanların yanında,armut ve elma ağaçları ile birlikte aile ihtiyacı için sürdürülmektedir.Trabzon hurması olarak adlandırılan meyve ise konserve ve pekmez yapılmak üzere Erzurum'a yollanmaktadır.
Tarla Ziraatı:
Tarla ziraatına ayrılan 2.000 hektarlık alanda mısır,fasulye ve patates ekilmektedir.
Mısır:İlçenin çaydan sonra gelen en önemli bitkisidir.Eskiden çok geniş alanlarda ekimi yapılırken
Günümüzde sadece 450 hektarlık bir alanda üretilmektedir.
Fasulye:Genellikle bahçe kenarlarında yetiştirilir,toplam ekim alanı 20 dekarla sınırlıdır.
Hayvancılık:
Arazinin engebeli,çayır ve mera'nın az olduğu,çay bahçeleri nedeniyle yem bitkilerinin ekilmemesi yüzünden hayvancılık "ahır hayvancılığı" şeklinde yapılmaktadır.Kıyı kesimlerdeki bu durumun aksine yüksek yerleşimlerde hayvancılık asıl uğraş olarak dikkat çekmektedir.Kıyı kesimde az sayıda aile kendi süt ihtiyacını karşılamak amacıyla Jersey inek türü beslemektedir.Hayvansal ürünü satmak amacıyla yetiştiren aile sayısı oldukça azdır.Hayvancılık yapanlar yem ihtiyacını Doğu Anadolu Bölgesinden ot getirerek, yada suni yem alarak karşılamaktadır.Koyun ve keçi ise çaylık alalarda hiç bakılmakta,yüksek alanlardaki yayla ve meralarda ise küçük sürüler halinde görülmektedir.İlçenin et ihtiyacının %85'i Doğu Anadolu Bölgesinden karşılanmaktadır.İlçe tarım müdürlüğünün kuluçka makinelerinde üretilen ve vatandaşa maliyetine verilen civcivler ise aile ihtiyacının karşılanması için yetiştirilmektedir.Bazı aileler tarafından küçük işletmeler tarafından sürdürülen tavukçuluk da yöre ihtiyacını karşılamaktan uzaktır.Gerek mahalle,gerekse köy yolarının yapılması yüzünden eskiden taşımacılıkta kullanılan at ve katır yetiştiriciliği de ortadan kalkmıştır.sahil kesiminde rutubetin çok olması yüzünden iç kısımlardaki dağlık ve yaylalık alanlarda yapılan arıcılık 3600 civarında fenni ve iptidai kovanlarla sürdürülmektedir.
Ormancılık:
Orman İşletme Müdürlüğü 1967 yılında kurulmuştur.Bünyesinde oluşturduğu Orman İşletme Şeflikleri ile çalışmalarını sürdüren müdürlüğün sorumlu olduğu alan 198,673,5 hektardır.8171,5 hektarlık alandaki ladin,kayın ve kızıl ağaç bakımını sürdüren işletme 56.702,2 hektarlık alanda ağaçlandırma,2.072 hektar alanda da temsil çalışması sürdürmektedir.Ormanlık alanların çok sarp ve engebeli,yağışların ise sürekli ve çok olması yüzünden ağaçlandırma çalışmaları istenene düzeyde sürdürülememektedir.Planlanan orman içi yolarlıda olumsuzlukların çokluğu yüzünden planlandığı şekilde gerçekleştirilememektedir.Ormanlık alanlarda halkın "Orman Gülü" olarak tanımladığı "Kumar" ağacı topluluk olarak bulunmaktadır.Yaygın ağaç türler:Kayın,Ladin,Köknar ve kızılağaçtır.
Puro Tütünü :
İlçenin özgü bir Endüstri bitkisidir ve Pazar adıyla anılan puroların yapımında kullanılır.Toprak yapısı gereği yalnızca 26 köyde ekimine izin verilmiştir.Puro tütününü diğer tütünlerden ayran en büyük özellik yapraklarının 1 metre civarında oluşudur.Düğer tütünler gibi kıyılmayan bu tütün "iç sargılık","Dış sargılık" ve "Dolguluk" olarak üç aşamada kullanılır.leçede kurulan fideliklerde kaliteli tütün fideleri yetiştirilerek çiftçi ihtiyacı karşılanmaktadır Son zamanlarda kurutma yerlerinin ilkel olması yüzünden düşen üretim teknik ve sağlık işletmelerin kurulması halinde yeniden canlandırılabilecektir.
Balıkçılık :
İlçenin gelir getiren kaynaklarından biride balıkçılıktır.Pazar'lı denile bütünleşmiş gibidir,onsuz yapamaz.Fakat deniz kirliliği yüzünden balıkçılık eski önemi ve yerini kaybetmektedir.Eskiden Pazar'lı hem balığı tutar yerdi,hem de satarak geçimini sürdürürdü.Bu gün dededen kalma mesleği sürdüren 150-200 civarındaki balıkçı ailesi geçim sıkıntısı içinde yaşama savaşı vermektedir.Bundan 10-15 yıl öncesi hamsi,kefal,barbun,kalkan,karagöz,yelken,mezgit,palamut,istavrit gibi deniz ürünleri bakımından zengin olan Karadeniz'de denetimsiz,bilinçsiz avlanma ve çevre kirliliği yüzünden ortaya çıkan bu durum gerçekten içler acısıdır.Balıktan umduğunu bulamayan Pazar'lı deniz özlemini küçük balıkçı tekneleri ile lüks yat yapımını sürdürerek gidermektedir.Bahçedeki daracık alanlarda yöre insanının becerisi ve bir keser-testere yardımıyla sürdürülen tekne yapımı önemli bir ekonomik değer yaratmaktadır.Deniz balıkçılığı yanında tatlı su balıkçılığı da ilçede önemli bir yer tutmaktadır.Alabalık yanında son zamanlarda somon yetiştiriciliği önemli bir faaliyet alanıdır.
Karadeniz De Somon:
Karadeniz'de oksijenin yatay ve dikey dağılımı yanında doymuşluk oranının yüksekliği somon üreticiliği için son derece elverişli bir ortam yaratmaktadır.İlçedeki geniş alanların varlığı ve müteşebbis vatandaşların hevesi ile bu bakımdan da büyük bir üretim değerine ulaşılacağına mutlak gözü ile bakılmaktadır.
Ticaret ve Sanayi:
Eskiden beri oldukça canlı olan Ticarette en büyük payı çay alırken bunu deri ve kereste izlemektedir.İlçe adının "Pazar" oluşu da ticaretin odak noktası olmasından gelmektedir.Her türlü bakkaliye,manifatura,,tuhafiye,kavaf iye,zücaciye,mensucat yanında sebze-meyve ve ot ilçe dışından getirilmektedir.Yöre insanının en önemli ihtiyacını karşılayan çay makası,teleferik,yayık makinesi gibi küçük sanayi ürünleri ilçede yapılıp kullanılmakta,çevre ilçelere de yollanmaktadır.Ayrıca mobilyacılıkta ilçede çok gelişmiştir.El becerisi ve zevkin kaynaşması ile ortaya çıkan birbirinden güzel mobilyalar dayanaklıkları ile tanınmaktadır.
